Antalya Tanıtım Vakfı’nın (ATAV)yurt dışına kaçılan 8 tarihi yapıtın iadesi için change.org’ta başlattığı ‘Eserler İlişkin Olduğu Yerde Güzeldir’ isimli projeye takviye verenlerin sayısı 25 bine yaklaştı.
İmzalar 100 bin olunca yapıtların iade talebi UNESCO’ya ulaştırılacak.
ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, bu yapıtların genelde 19’uncu yüzyıl ve öncesinde kaçırıldığını söyledi.
“Eser kaçakçılığının sonlanması lazım, caydırıcı cezalar olmalı”
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Uğraş Daire Başkanlığı’nın öncü kurum olarak azimle çalıştığını söyleyen Yeliz Gül Ege, şöyle konuştu:
İmza kampanyasını sürdürdüğümüz sivil toplum inisiyatifi istekli ve milletlerarası bir çalışma zira tüm dünyadan iştirakçi var. Kampanya kapsamında verilen toplam imza sayısı 25 bine çok yaklaştı. Burada öncü kurum Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kaçakçılıkla Çaba Daire Başkanlığı’dır. Nitekim çok azimli bir çaba veriyorlar ve irili ufaklı yapıtlarımız memleketine geri dönüyor. Bakanlığımızın son yıllarda imzalamış olduğu protokoller var. Bunlardan biri Amerika ile imzalanan protokol. Böylelikle yapıtların kaçırıldığı tespit edildiği anda çok daha kısa bir müddette ülkemize iadeleri sağlanıyor. Taşıma çok değerli, THY bu vazifesi üstleniyor. Halihazırda süren eser kaçakçılığının artık sonlanmasını istiyoruz. Bu manada kanunların, cezaların da caydırıcı olması lazım.
8 yapıtın Türkiye’ye iadesi bekleniyor
Vakıf olarak projeyi sürdürdüklerini anlatan Ege, şöyle devam etti:
Çok hoş de bir yenilik var. 1 yıldır bakanlığın organize ettiği uzman bir takım bilhassa antik kent yakınlarındaki ilköğretim ve ortaöğretimdeki çocuklara birer tarihi yapıtı müdafaa misyonu veriyor. Bunu da anlatarak ve bilinçlendirerek yapıyoruz. Projede 8 eser yer alıyor, iadelerini istiyoruz, şimdi ülkemize getirilen olmadı. Bu eserler 19’uncu yüzyıl ve öncesinde yurt dışına kaçırılmış. Çok büyük eserler, kimileriyle ilgili çalışmalar var. Bu çalışmaların kapalılıkla yürütülmesi gerekiyor.
“Yakında müjdeli haberler olacak”
Kampanya kapsamında olmayan 12 yapıtın Antalya Müzesi’ne kazandırıldığını aktaran Ege, “Bunların kimileri süreksiz olarak sergileniyor, çok pahalılar. 6 eser de kasım ayında kentimize geldi. Toplamda bize ilişkin 18 eser Antalya Müzesi’nde sergileniyor. Yetkililerden aldığımız bilgiye nazaran bu eserler özgünlüğünü koruyor, rastgele bir tahribat yok. Bizim bile bilmediğimiz lakin bakanlığın izini sürüp bulduğu eserler var. Bunlarla ilgili de geri getirme eforları sürüyor. Yakında müjdeli haberler olacak.” dedi.
“Değeri yüksek olduğu için ölçemiyoruz”
Antalya’ya yeni yapıtların döneceğinden umutlu olduğunu lisana getiren ATAV Lideri Yeliz Gül Ege, konuşmasını şöyle noktaladı:
Umut ediyoruz ki, yapıtlarımızı kısa vakit içerisinde kazanacağız. Kampanyayla asıl emelimiz da bilinçlenmeyi sağlamak. Kolay para kazanma yoluna giden beşerler, geleceğimizi yok ediyor. Aslında geçmiş, gelecektir. Türkiye’ye irili ufaklı 400 ile 600 eser geri getiriliyor. 2023 yılı için de umutluyum, çalışmalar sürüyor. 2024 yılı da olabilir, Antalya’ya yeni eserler dönecek. Kaçırılan yapıtların kıymeti yüksek olduğu için ölçemiyoruz. Yapıtların getirilmesinde de önemli masraflar yapılıyor. Fakat işte imzalanan protokoller bu masrafları minimuma indiriyor yahut hiç yaptırmayabiliyor.
İadesi talep edilen eserler
Şu anda başlatılan kampanyayla iadesi talep edilen eserler ve bulundukları yerler şöyle:
1- Nereidler Anıtı (Britanya Müzesi)
2- Harpy Anıtı (Britanya Müzesi)
3- Payava Lahdi (Britanya Müzesi)
4- Ksanthos F,G, H Anıtı (Britanya Müzesi)
5- Trysa Heroonu (Viyana Sanat Tarihi Müzesi)
6- Myra Kaya Mezarlarından bir çocuk kabartması (Atina Müzesi)
7- Perge’den bir Thyke Heykeli (Belçika)
8- Sion Definesi (Washington, Dumbarton Oaks Arkeoloji Entitüsü – ABD)
Bugüne kadar iadesi sağlanan eserler
Anadolu’daki antik kentlerden yağmalanarak yurt dışına kaçırılan ve yürütülen çalışmalar sonucunda 2023 yılı Mart ayında ve 2022 yılı Kasım ayında iadesi sağlanan eserler ise şöyle:
1- Tunç boğa arabası (2 adet)
2- Roma periyodu askeri diploma
3- Neolitik Hacılar Ana Tanrıça figürü
4- Urartu devri terakota vazo
5- Roma devri bronz büst taçlı erkek başı
6- Killia tipi mermer idol
7- Hydai Antik Kenti kökenli oinokhoe
8- Çatalhöyük kökenli taş heykelcik
9- Roma devri tetrarkh heykel başı
10- Perge Tiyatrosu’ndan heykel başı
11- Bubon bronz kol
12- Septimius Severus heykeli
13- Lucius Verus heykeli
14- Attis heykelciği
15- Apollon heykelciği
16- Kusura tipi idol
17- Düver pişmiş toprak levhası
18- Roma devri sütunlu lahit modülleri (4 modüllü sütunlu lahit)