Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılacağını açıklamasıyla birlikte milletvekili adayı olmak isteyen kamu vazifelileri için istifa süreci sona erdi.
Son günlerin en kıymetli mevzularından birisi ise milletvekili sıfatı taşımayan bakanların, milletvekili adayı olmak için vazifelerinden ayrılmalarına gerek olup olmadığı tartışması.
Muhalefet cephesinden ise bakanların adaylığı hukuka ters çıkışı geldi.
Bu savlara ise İrtibat Başkanlığı paylaştığı bilgi notu ile cevap verdi.
“İddialar yanlışsız değildir”
“Bakanların milletvekili adayı olabilmeleri için Anayasa Husus 76’ya uygun olarak misyondan ayrılmış olmaları gerekir tezi gerçek değildir” denildi.
Bakanların milletvekili adayı olması için istifa etmesi gerekir mi? sorusunun cevap bulduğu bilgi notunda ise şu tabirler kullanıldı:
Anayasada ve kanunda bakanların istifası için karar yoktur
Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Anayasa husus 76/son kararında sayılmamıştır. Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Milletvekili Seçim Kanunu 18. Hususun içinde de sayılmamıştır. Anayasal Demokratik Sistemde hakların kullanılması kural sınırlaması istisnadır. Sınırlamalar ise açık karar yoksa yorum yoluyla yapılamaz
Bakanlar memur değildir
Bakanlar kamu hizmeti yapar, kamu vazifesine katılır lakin bir kamu kurum yahut kuruluşunun memur statüsündeki kamu vazifelileri değildir. Yani Anayasa ( m. 76/son) ve Milletvekili Seçim Kanununda (m. 18) istifa etmesi gerekenler ortasında sayılan memurlardan değildir.
Bakanlar başka kamu vazifelisi değildir
Yaptıkları hizmet bakımından personel niteliği taşımayan kamu vazifelisi olmanın en kıymetli koşulu o bireyle devlet ortasında bir istihdam bağının bulunmasıdır. Bakanlar yürütme tarafından istihdam edilen bireyler değildir. Kamu vazifesine katılan siyasi şahıslardır.
Bakanlar üst kademe idari yönetici değildir
Üst kademe idari yöneticiler 3 no’lu CBK kapsamında düzenlenmiştir. Bu CBK’nın ekli listelerinde yer alan üst kademe yöneticiler milletvekili adayı olmak için istifa etmek zorundadır. Hakikaten bakan yardımcıları 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe yöneticiler listesinde yer aldığından milletvekili adayı olmak isterlerse vazifelerinden istifa etmeleri gerekir. Bakanlar siyasi yönetici olduğu için 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe idari yöneticiler listesinde değildir.
Seçim kanununda bakanların seçim çalışmasına ait açık karar vardır
298 sayılı Seçim Kanununun 65. hususunda “seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar olan mühlet içinde” bakanlara yapacakları seçim çalışmalarında kimi yasaklar getirilmiştir. Tıpkı halde 66. hususta de bakanların seçim çalışmalarına memurların katılamayacağı düzenlenmiştir. 155. husus ise yasaklara karşıtlık halinde bakanlara mahpus cezası düzenlemiştir.
Bu düzenlemeler aday olup olmama ayrımı yapılmaksızın münhasıran tüm bakanlara ilişkindir. Kanun koyucunun gayesi da öncelikle aday olan bakanların haksız rekabet yapmasının önüne geçmektir.
Bakanların siyasi iştirak hakkı kısıtlanmamıştır
Bakanlar seçilmiş irade tarafından Anayasa gereği ataması yapılan yürütmenin yardımcısı statüsünde siyasi kişiliklerdir. Yürütmenin çeşitli alanlardaki siyasi temsilcileridir. Bakanlar Cumhurbaşkanı’nın siyasi programına bağlıdır, bağlı olmaları sistemin gereğidir. Bakanlar bu programın uygulamasından sorumlu teknisyenlerdir. Programın teknik uygulama sorumlusudur. Bu nedenle siyasi teknisyen niteliğine sahiptir. Bakanların sistemde yer alışı siyasi iştirak ve siyaset yapma hakkının bir sonucudur. Bakanlar geniş manada yani siyasi partilere üye olma ve bunların faaliyetine katılma manasında tam siyaset yapma hakkına sahiptir. Tam siyaset yapma hakkına sahip bakanların seçilme hakkı kısıtlanamaz. Milletvekilliği adaylıkları istifaya bağlanmaz.
2017 ve 2018 değişikliklerinde bakanlar için istifa kuralı getirilmemiştir
Anayasa koyucu 2017 yılında 6771 sayılı Kanunla Başkanlık sistemine geçerken; Anayasa m. 76/sonda yer alan çeşitli kurumlardaki üyelerin, elemanların ve mensupların ismen sayıldığı, memurların statü olarak belirtildiği karar içine bakanları koymaması şuurlu bir tercihtir. Zira bakanlık vazifesinin düzeyi gözetildiğinde şayet bakanlar için de istifa kaidesi istenseydi kararda yazılan istifa etmesi gerekenler ortasına bakanların evleviyetle hem de birinci sırada yazılması gerekirdi. Anayasa koyucu tam bilakis seçim sürecinde istifası gereken üç bakanla (adalet, içişleri ve ulaştırma bakanlarıyla) ilgili istifa kaidesini da kaldırarak bakanlar konusunda hiç bir kısıt istemediğini ortaya koymuştur.
Yine Anayasa Değişikliğinden sonra Milletvekilliği Seçim Kanununda 2018 yılında 7140 sayılı Kanunla seçimden evvel değişiklik yapılmıştır. Kanun koyucu bu değişiklikte de adaylık için istifa etmesi gerekenler ortasına bakanları eklememiştir.
2018 seçimlerinde bakanlar istifa etmeden aday olmuştur
Nihayet 24 Haziran 2018 milletvekili seçiminde aday olan bakanlar da misyonlarından istifa etmemiştir.